Alle berichten van verdwaalniet

#6 – Tres Hombres; het begin

De cacaobonen waarmee de Chocolatemakers de Tres Hombres repen maken, worden vanuit de Dominicaanse Republiek naar Nederland gebracht met de Tres Hombres: een zeilend vrachtschip met een bijzonder verhaal.

Zeemansbloed

Het verhaal van de Tres Hombres begint in 2000 bij Jorne Langelaan,  Arjen van der Veen en Andreas Lackner. Jorne: ‘Vanaf mijn twaalfde ging ik al vaak mee op het vrachtschip van mijn oom. Later leerde ik ook zeilen. Omdat het varen in mijn bloed zit, ging ik naar de Enkhuizer Zeevaartschool, de enige school waar je kunt leren over Commercial Sailing. Hier leerden Arjen en ik elkaar kennen.’

Als verstekelingen

‘Arjen en ik hadden allebei interesse in zeilende vrachtschepen, dus onze school probeerde een plek voor ons te regelen op een driemaster die naar Zuid-Amerika zou zeilen. Dat lukte niet, maar wij gaven het niet zo snel op! We zijn naar het schip gegaan om met de kapitein te praten en het lukte! Als we goed ons best zouden doen, mochten we mee. Eenmaal aan boord bleken we niet de enige verstekelingen te zijn. Andreas was aan boord omdat hij in Zuid-Amerika een vriend wilde helpen met een hotel en hij wilde niet vliegen.’

Tres Hombres

‘Vanaf het begin noemde de kapitein ons de Tres Hombres. Dat betekent  in het Spaans letterlijk ‘drie mannen’, of ‘drie vrienden’. Onze vriendschap groeide snel. We verbaasden ons er vreselijk over hoeveel smog van vrachtschepen er boven de horizon hangt. Wij haalden dezelfde snelheid zonder motor en met dertig zeilen! Ongelooflijk dat vracht nog steeds met motorschepen vervoerd wordt, vonden we. Zo besloten we met z’n drieën om het anders te gaan doen. We kunnen je heel goed uitleggen waaróm. En het kon natuurlijk niet anders dan dat we ons eerste schip Tres Hombres zouden noemen. De organisatie die we hebben opgericht voor dit initiatief heet ‘Fair Transport’.

Leuk om te weten:

  • Jorne,  Arjen en Andreas zijn niet de enige kapiteins die op de Tres Hombres varen. Lees verderop meer over de route van de Tres Hombres en over het leven aan boord.
  • Deze drie mannen zijn momenteel vooral druk op het land om de wereld te vertellen over het belang van ‘eerlijk transport ‘ en om nog meer duurzame schepen in de vaart te brengen.
  • Jorne, Arjen en Andreas willen dat zeilende vrachtschepen, net als vroeger, weer het uitgangspunt worden.

#7 – Waarom per zeilschip?

Chocolatemakers produceert haar chocolade zo eerlijk en duurzaam mogelijk en dit gaat veel verder dan keurmerken en label! De meest duurzame manier om de biologische cacaobonen van Conacado naar Amsterdam te brengen is per zeilschip. Het zeilende transportschip Tres Hombres zorgt hiervoor. De repen zijn vernoemd naar het schip.

Van A naar B zonder CO2

De Tres Hombres is eigendom van het bedrijf Fair Transport. De oprichters, Jorne Langelaan, Arjen van der Veen, en Andreas Lackner, willen de hele wereld laten zien dat het tijd is voor een transportrevolutie. Hoe dat zo gekomen is, lees je hier.

Jorne: ‘Het is tijd voor de nieuwe zeilende handelsvaart. De belangrijkste reden hiervoor is het milieu. De CO2 die vrijkomt bij de verbranding van fossiele brandstoffen is heel vervuilend. Maar, er is ook een economische reden. Fossiele brandstoffen raken langzamerhand uitgeput, dus bedrijven worden steeds afhankelijker van stijgende olieprijzen. Die prijzen worden uiteindelijk in de winkel aan ons  doorberekend natuurlijk!

Transportrevolutie!

‘Wat is nu een beter alternatief voor fossiele brandstoffen dan wind? Wind raakt nooit op. Volgens experts gaat het zelfs ‘dankzij’ de klimaatveranderingen steeds meer waaien… En toch, rederijen zullen niet snel overstappen van grote vrachtschepen op zeilschepen. Al hun geld zit in hun vloot. De ommekeer zal dus moeten komen van bewuste producenten zoals Chocolatemakers en van consumenten die bewuste keuzes maken. Verder moeten we met zijn allen proberen om alleen te vervoeren wat echt nodig is. Het beste is om zoveel mogelijk lokaal te produceren.’

Goed om te weten (niet schrikken!):

  • De scheepvaart is verantwoordelijk voor 4% van de wereldwijde  CO2 uitstoot, dit is twee keer zoveel CO2 als de luchtvaart-industrie.
  • Over de hele wereld varen continu 50,000 vrachtschepen op zware stookolie met veel zwavel en roetuitstoot als gevolg.
  • De 16 grootste containerschepen stoten net zoveel zwavel uit als alle auto’s ter wereld bij elkaar.
  • Als de scheepvaartindustrie zo snel blijft groeien als nu, zal de uitstoot in 2030 met 75% zijn toegenomen.
  • De gele gloed die je tijdens een strandwandeling op een windstille dag boven de horizon ziet, is smog van schepen.

TresHombres_TresHombresReep_Fairtransport

#8 – Metamorfoses van zeilend transportschip Tres Hombres

De Tres Hombres is een 32 meter lange schoenerbrik, ook wel brigantijn genoemd. Dit schip vervoert de cacaobonen die Chocolatemakers gebruikt vanuit de Dominicaanse republiek. Het is (nu nog) het enige zeilende transportschip ter wereld! Maar… de Tres Hombres is niet altijd een zeilschip geweest!

Een schip met een derde leven

Oorspronkelijk was het schip een gewone Duitse vissersboot, zonder zeilen. In de Tweede Wereldoorlog werd ze gebruikt als mijnenveger vanwege haar houten romp. Daarna lag ze een hele tijd werkloos in een zijhaven in Delft. In 2007 werd ze door een samenloop van omstandigheden herontdekt door de oprichters van Fair Transport: Jorne, Arjen en Andreas, de Tres Hombres. Gelukkig maar! Sinds december 2009 beleeft ze nieuwe avonturen als motorloos zeilend vrachtschip.

‘Hee, de Tres Hombres! Jullie komen vast voor het schip hiernaast he? Nou, jullie hebben geluk!’

Toeval bestaat niet

Jorne: ’Wij waren in 2007 een keer onderweg naar onze coach in Rotterdam. Onderweg wilden we nog even langs het Scheveningse strand, maar ineens schoven er wolken voor de zon. We besloten om dan maar in Delft een terrasje te pakken. Ik herinnerde me toen een oud schip, dat ergens in een haven lag. Dit schip lag naast het schip van mijn oude wiskundeleraar. Deze man wist wel dat wij de zeilende vrachtvaart terug wilden brengen, dus toen hij ons zag aankomen riep hij: ‘Hee, de Tres Hombres! Jullie komen vast voor het schip hiernaast he? Nou, jullie hebben geluk, want de eigenaren zijn er eens per maand en ze zijn er nu.’

Metamorfose

‘De koop was snel gesloten, maar toen begon het eigenlijk pas… Wij zagen de mooie lijnen van het schip en de prachtige romp van composiet, maar iemand anders zou het schip waarschijnlijk een wrak genoemd hebben. Er moest ontzéttend veel gebeuren! Als eerste hebben we natuurlijk de motor eruit gehaald. Daarna hebben we de helft van het staal- en houtwerk vervangen, de kiel vernieuwd, een nieuw roer geplaatst, 20 ton ballast verwijderd en nog veel meer. Je kunt het zo gek niet bedenken, of we hebben het gedaan. Het mooiste moment was toen we de twee masten op het schip konden zetten!’

Vrijwilligers

‘Zo hebben we 2,5 jaar gewerkt met vrijwilligers uit binnen en buitenland. We werkten met zo’n twintig man per dag. Verhalen over dit project gingen van mond tot mond. Er kwamen zelfs mensen uit Alaska om te helpen!

Op een rijtje

  • Inhoud vrachtruim 55 vierkante meter
  • Pallets capaciteit: 20-30
  • Bemanning: 5 bemanningsleden en 10 matrozen/leerlingen
  • Totale lengte: 32 meter
  • Lengte van het dek: 25 meter
  • Breedste punt: 6.40 meter
  • Diepgang: 3.00 meter (geladen)

Leuk om te weten:

  • Smokkelaars en piraten kozen vroeger ook vaak voor een brigantijn als schip.
  • Het standaardtuig van de Tres Hombres bestaat uit 12 zeilen.
  • De Tres Hombres heeft zo’n 20 zeilen als letterlijk alle zeilen worden bijgezet.
  • Om al die zeilen te heisen en te bedienen is er zo’n 5000 meter touw op en aan het schip.
  • Op de hoogte blijven? Volg de Tres Hombres op Facebook.

# 9 – De reis en het ruim

De Tres Hombres zeilt via de Europa kust en de Atlantische eilanden naar het Caribisch gebied en Amerika om onderweg allerlei goederen in te laden en af te leveren. Kapitein Lammert Osinga vertelt.

De route van de Tres Hombres

‘Het langste stuk dat de Tres Hombres aan een stuk vaart, is de oversteek van de Atlantische Oceaan. We varen dan het stuk tussen Kaap Verde (voor de kust van Senegal) en Barbados, een Carbisch eiland. Dit stuk loopt ongeveer recht over de evenaar. Vanaf daar varen we onder andere naar de Dominicaanse Republiek voor cacaobonen.’

Vanuit Europa

‘Dat we zo’n zeven maanden onderweg zijn vanaf het moment dat we vertrekken uit Nederland, komt doordat we zowel in Europa als in Midden-Amerika diverse havens bezoeken om goederen af te leveren en op te halen. Meestal blijven we dan zo’n twee weken in de haven liggen voordat we weer verder varen. Dan ontmoeten we allerlei mensen, hartstikke leuk!’

De grote oversteek

Lammert: ‘Toen we vorig najaar vertrokken, zijn we eerst van Den Helder naar Noorwegen gevaren om bakkeljauw op te halen. Daarna hebben we in Frankrijk wijn opgehaald en verder de oude handelsroute naar Portugal gevolgd. In La Palma hebben we twee vaten Tres Hombres rum ingeladen. Vanaf daar zijn we naar Kaap Verde gevaren en hebben we de oversteek gemaakt naar Brazilië. Daar waren na 17 dagen.’

Avontuur in de amazone

‘In Brazilië was het even spannend. Hier zijn we een heel stuk het amazone gebied ingevaren om biologische Franse wijn af te leveren bij iemand die in de slowfood movement zit. Hij vond de wijn geweldig dus waarschijnlijk hebben we volgend jaar op de heenweg het ruim vol met die Franse wijn. Dat zou goed zijn, want tot nogtoe was het ruim op de heenweg steeds bijna leeg. Het Amazonegebied invaren was geen probleem, maar de terugweg was pittig. Het water is smal en we moesten opkruisen, dus dat was continu hard werken en opletten. We konden eigenlijk niet rusten en hebben veel slaap gemist! Ik heb bijna twee dagen niet geslapen!’

In Amerika

‘De reis ging verder via Granada naar de Dominicaanse Republiek waar de cacaobonen voor Chocolatemakers opgehaald zijn en vervolgens langs Bermuda en de Azoren. Prachtige groene eilanden, waar nu ook de biologische revolutie begint. De grote oversteek bracht ons via Engeland terug in Amsterdam. Met een tjokvol ruim!’

Wat zit er in het ruim?

‘Wat de Tres Hombres in het ruim heeft wisselt nogal eens. In het Caribisch gebied laadt de bemanning producten in die daar groeien of die daar lokaal geproduceerd zijn. Behalve cacao zijn dit bijvoorbeeld specerijen, thee van de azoren, koffie en rum. Dankzij de Tres Hombres is er ook voor het eerst sinds 100 jaar weer per zeilschip vervoerde koffie verkrijgbaar. Een echte mijlpaal! Ook binnen Europa vervoeren we veel; Franse wijn, stokvis, hout uit Noorwegen, Engels bier.’

Rum in het ruim

In de zestiende eeuw, toen de belastingen werden ingevoerd, nam de illegale handel in rum enorm toe. In het Engels noemde men dit ‘rum running’. De Tres Hombres volgt in grote lijnen dezelfde route als de vroegere illegale handelaars. Het verschil is natuurlijk dat het nu allemaal legaal gebeurt. Sinds 2014 vervoert de Tres Hombres vanuit de Cariben speciaal voor haar geproduceerde rum. De vaten met deze limited edition rum worden met de hand in het schip geladen en blijven zo’n twee maanden aan boord. De Tres Hombres is eigenlijk de eerste rum runner sinds een paarhonderd jaar!

Dat het er in de vroegere handelsvaart met zeeschepen een stuk minder prettig aan toe ging dan nu, lees je hier.

Leuk om te weten:

  • De topsnelheid van de Tres Hombres is 12 knopen. Dat is ongeveer 20 km per uur. Dezelfde gemiddelde snelheid als een klein vrachtschip.
  • Het spreekwoord ‘Wie appelen vaart, wie appelen eet’ gaat niet op voor de bemanning van de Tres Hombres. Er wordt dus niet van de lading gesnoept! Maar de bemanning krijgt van de vrachteigenaren bijvoorbeeld wel eens extra chocolade cadeau.
  • Je kunt de Tres Hombres op internet goed volgen via Facebook.

#10 – Leven en werken aan boord van de Tres Hombres

Leven en werken aan boord van een zeilschip is natuurlijk heel anders dan thuis en op kantoor. Een paar vragen aan de bemanning van de tres Hombres.

Wie zijn er aan boord van de Tres Hombres?

Lammert Osinga, kapitein: ‘De vaste bemanning bestaat uit vijf mensen. Als kapitein ben ik eindverantwoordelijk voor alles en iedereen aan boord. Samen met de eerste en tweede stuurman zorgen ik voor de navigatie. De bootsman is verantwoordelijk voor het onderhoud van het schip. Hij stuurt ook de matrozen aan. De kok is het vijfde lid van de bemanning. Naast de vaste bemanning is er ruimte voor tien (leerling) matrozen.’

Hoe ziet een werkdag aan boord eruit?

Lammert: ‘Het schip vaart dag en nacht, dus we werken met twee ploegen. Overdag is het zes uur werken en dan zes uur rusten. ‘s Nachts is het vier uur werken en dan vier uur rusten. Dat klinkt zwaar, maar als we eenmaal zeilen en als het niet stormt, hebben we eigenlijk alleen een roerganger nodig en iemand op de uitkijk. De anderen zijn ondertussen bezig met onderhoud aan het schip of ze krijgen les in navigatie, meteorologie of zeilen. De methoden waarmee we zeilen lijken erg op die van oude zeevaart. Natuurijk is er ook genoeg tijd voor ontspanning. Als het windstil is gaan we lekker zwemmen!’

Wat eten jullie aan boord?

‘De kok zorgt elke dag voor een lekkere en gezonde maaltijd. We hebben geen koelkast aan boord, maar in de koele proviandruimte onder de kombuis blijven verse groenten best lang goed. We eten ook wel groenten en vlees uit blik, en pasta en rijst. Vaak hebben we geluk en eten we verse vis. We vangen best wel eens grote vissen, zoals tonijn. Lekker! Alcohol drinken we niet aan boord, want we moeten altijd helder zijn. Als we eenmaal aankomen in de haven, smaakt een biertje extra lekker.’

Wat als jullie zeeziek zijn, of erger?

Lammert: ‘Iedereen kan zeeziek worden, maar meestal wordt dat minder naarmate je langer vaart. Als het nodig is, kan ik wonden verbinden en hechtingen zetten. Als het ernstiger is, moet ik bellen met de wal. Een arts vertelt me dan welke medicijnen uit de standaard scheepsapotheek ik aan zieke bemanningsleden kan geven. Als het nog ernstiger word, dan hangt het er vanaf hoever we uit de kust zijn. Als iemand midden op de oceaan ernstig gewond zou raken, dan moeten we doen wat we kunnen. En we moeten hopen dat er een sneller schip langs komt om de zieke of gewonde snel naar wal kan brengen. Maar zoiets is nog nooit gebeurd hoor!’

Leuk om te weten:

  • Dat zeevaarders vroeger vaak scheurbuik kregen, was het gevolg van vitaminegebrek. Lees verderop meer over hoe het er vroeger aan toeging!
  • De kok op de Tres Hombres draait geen nachtdiensten. Matrozen bakken ’s nachts het brood voor de volgende dag.
  • De Tres Hombres heeft geen internetverbinding dus de bemanning kan midden op de oceaan niet op Facebook en WhatsApp.
  • Je kunt zelf ook als (leerling) matroos meevaren op de Tres Hombres.